Gisteren zat ik in de trein te sms-en met mijn smartfoon. De conducteur kwam langs en zei: ‘Ik typ precies zoals als u, met één vinger’. ‘Ja’, antwoordde ik, ‘ik ben altijd jaloers op die jongeren, die kunnen dat razendsnel, met twee duimen.’ Dat beaamde de conducteur. ‘Mijn zoon zegt altijd: “Pa, wat ben je toch traag”. En dan zeg ik terug: “Maar ik maak tenminste geen fouten”’.
Jongeren schrijven en lezen meer dan ooit, de hele dag door. Whats app, Facebook, games, YouTube, Google maps, stoute sites, kopen in een webshop: alles gaat via taal. Zo’n digitale aanval op het ‘functioneel analfabetisme’, wie had dat durven dromen? Een gouden kans voor het taalonderwijs. Maar op school zijn smartphones en spelletjes verboden, tenzij ze de leraar goed uitkomen. Dat is raar.
Jonge kinderen kunnen we nog bij de spreekwoordelijke les houden met bijdetijds onderwijs. Geef kinderen van groep 3 en 4 een weblog van de klas, en laat hen om de beurt journalist van de dag zijn. Met de camera van de klas en een toelichtende tekst schrijven ze aan het dagboek van de klas, en publiceren het direct op het weblog van hun groep. Zo hielp Onze Klas Mijn Wereld – een methodiek voor het werken aan sociale competentie, taal en ICT in de groep 1 tot 4 – de oude technieken van Célestin Freinet (drukpers, klassendagboek) aan een nieuw jasje. Vanwege de ‘echte’ lezers willen de leerlingen de woorden foutloos schrijven en de spellingchecker van Word helpt hen daarbij. Ze bespreken met de klas welke foto er op het weblog mag. Wie beslist daarover? Mag degene die erop staat zelf bepalen of de foto mooi genoeg is, of moet hij over als iemand niet met een open mond op het internet wil worden vereeuwigd?
Leerlingen van groep 2/ 3 maakten een film over hun eigen klas, als een instructie voor nieuwkomers. Zo leggen ze de dagelijkse gang van zaken vast, en lichten ze de regels toe die ze mee hebben bedacht. En passant leren ze hoe je met beelden kunt manipuleren en dat je een film maakt door stukjes weg te laten die je niet goed genoeg vindt, of ze over te doen. En weer: ook al vinden anderen het nog zo grappig dat een leerling struikelt, mag je dat beeld gebruiken als dat kind het zelf niet wil?
Met de digitale camera kun je ook thuis naar school halen. Leerlingen krijgen de camera mee om de belevenissen van de logeerbeer vast te leggen. De presentaties op het digitale schoolbord geven hen een inkijkje in elkaars buitenschools leven en ze vergelijken, herkennen en zien verschillen: ‘Zo’n dekbed heb ik ook’, en ‘Ik mag niet op de tablet als ik in bed lig’. Kleine dingen, maar wel een rijke bron van uitwisseling, zonder (voor)oordelen want het is zoals het is, het gaat niet om groepen maar om individuen. En de leerlingen kunnen zelf kiezen wat ze willen laten zien, want ook kinderen van 7 kunnen zich al schamen voor dingen die bij hen thuis anders zijn dan bij vriendjes. Bij een eigen foto heeft zelfs het meest verlegen kind iets te vertellen, en als het niet vanzelf komt, helpen de vragen van anderen bij het luidop spreken in de groep. Niets is motiverender dan de oprechte interesse van klasgenoten. En die is er: kinderen zijn razend nieuwsgierig naar elkaars thuiswereld. Als de presentatoren vervolgens een paar foto’s kiezen om er een Powerpoint van te maken voor het weblog hebben ze schrijfstof te over. De overmoedige groep 4-leerling die negen foto’s uitkoos vroeg na de 6e tekst: ‘Meester, mag ik ook 7 doen?’
ICT brengt de wereld in de klas, de motivatie in de leerling en maakt mediawijsheid tot een vanzelfsprekend onderdeel van de les.
Onze Klas Mijn Wereld is mede mogelijk gemaakt door de Bernard van Leer Foundation. Kijk voor meer informatie op de website van Onze Klas Mijn Wereld.
Auteur: Els Schellekens, ontwikkelaar/auteur teksten website, Bureau ELS, Amsterdam
